W niedzielę, 30 września w Szaniawach koło Trzebieszowa odbyły się uroczystości związane z 72. rocznicą Akcji „Mitropa” – pod honorowym patronatem Ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka – w asyście Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego z Dęblina oraz Orkiestry Reprezentacyjnej WP z Siedlec.

Obchody rocznicowe z udziałem licznych Pocztów Sztandarowych, delegacji władz samorządowych oraz różnych organizacji i instytucji społecznych rozpoczęła Msza Święta w kościele MB Nieustającej Pomocy  w Szaniawach. Eucharystii przewodniczył ks. płk dr Marek Pietrusiak.

Poczet Sztandarowy Komitetu Katyńskiego w Warszawie reprezentowali uczniowie z Międzyszkolnego Klubu Historycznego im. Armii Krajowej Ziemi Radzymińskiej: Emilia Maniecka, Wiktoria Pałaszewska, Patrycja Borkowska i Eliasz Dzienis. Razem z nami byli również uczniowie z Zespołu Szkół im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Tłuszczu, którzy stanowili Poczet Sztandarowy Obwodu AK „Opocznik”.

Po zakończeniu nabożeństwa w intencji Bohaterów Polski Walczącej, którzy zapłacili najwyższą cenę walcząc o Wolną Ojczyznę, wszyscy udali się  pod Pomnik Pamięci Żołnierzy AK-WIN w Szaniawach-Poniatach, gdzie nastąpiła dalsza część uroczystości.

Odsłonięty dwa lata temu pomnik upamiętnia słynną akcję oddziału AK-WIN po dowództwem porucznika Tadeusza Marczuka ps. Kurzawa, który zatrzymał „Mitropę”, czyli wojskowo-dyplomatyczny pociąg sowiecki. Bez rozlewu krwi rozbrojono ponad 200 żołnierzy Armii Czerwonej.  Bez jednego wystrzału żołnierza AK-WIN rozbroili i pozbawili mundurów ponad 200 czerwonoarmistów, w tym pięciu generałów i kilku wysokich rangą funkcjonariuszy NKWD jadących na naradę wojskową do Warszawy. Akcja odbiła się szerokim echem w kraju, opisywały ją również agencje światowe.

Przy pomniku w kształcie koła o średnicy 20 metrów, gdzie w centralnym punkcie znajduje się krzyż, a wokół stoi 20 betonowych płyt z wyciętymi sylwetkami żołnierzy, głos zabrali przedstawiciele władz samorządowych oraz organizacji kombatanckich.

W swoim wystąpieniu wójt gminy Trzebieszów Mirosław Szekalis stwierdził: „ Przez kilkadziesiąt lat informacja o akcji była usuwana z kart naszej historii, a członków oddziału Kurzawy nazywano bandytami. Teraz chcemy odkłamywać rzeczywistość i dlatego co roku organizujemy takie uroczystości”. (…) To miejsce ma łączyć i krzewić pamięć o rodakach, którzy nie mogąc pogodzić się z powojenną rzeczywistością, chcieli przywrócić ojczyźnie wolność”. Jednocześnie wójt zaznaczył, że organizacja tegorocznych obchodów upamiętniających bohaterską akcję nabiera szczególnego znaczenia w kontekście świętowania 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości.

Historyk dr Szczepan Kalinowski dodał: „Akcja porucznika Tadeusza Marczuka  była widocznym symbolem oporu Polaków. Sowieci otrzymali sygnał, że naród polski nie pogodzi się z postanowieniami jałtańskimi”.

Następnie odczytano Apel Pamięci, podczas którego wartę honorową pełniła Kompania Reprezentacyjna WP oraz nastąpiło złożenie kwiatów. Dopełnieniem części oficjalnej uroczystości było wręczenie odznaczeń i wyróżnień, które w imieniu Zarządu Okręgu Warszawa-Wschód ŚZŻAK wręczył wiceprezes Okręgu Wiesław Studziński. Odznaczenia Pamiątkowe „Za Zasługi dla Światowego Związku Armii Krajowej”  otrzymali: ks. płk. Sławomir Żarski – proboszcz parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Dębem Wielkim (ze względu na pilne obowiązki ks. prałat nie mógł przybyć na uroczystość) i Ronald Werelich – wnuk siostry chorążego Antoniego Dołęgi ps.  „Znicz”, ostatniego dowódcy podziemia antykomunistycznego na Ziemi Łukowskiej. Ponadto Odznaką Honorową „Za Zasługi dla ŚZŻAK” wyróżnieni zostali: Bogusław Domaszewski, Andrzej Bakiera i Karol Przesmycki. Wiceprezes Wiesław Studziński podkreślił wkład wymienionych osób na rzecz krzewienia wartości patriotycznych i zasługi w kultywowaniu tradycji Armii Krajowej.

Na zakończenie odbyła się część artystyczna w wykonaniu dzieci ze Szkoły Podstawowej w Szaniawach i Trzebieszowie.

Warto dodać, że tego dnia pod Pomnikiem w Szaniawach-Poniatach zakończył się również „III Rowerowy Rajd Szlakiem Żołnierzy AK-WiN”. Uczestnicy rajdu w swojej deklaracji napisali: „Pamięć o Bohaterach wciąż żyje… Celem rajdu jest przekazania młodemu pokoleniu śladów przeszłości naszego regionu. Chcemy propagować pamięć o ?Żołnierzach AK-WIN – tych, którzy bez reszty poświęcali się dla naszej Ojczyzny. Wyraźmy im, w ten sposób, naszą wdzięczność i pamięć. Pamięci tych,  którzy nigdy nie zgodzili się na podporządkowanie Polski totalitarnemu imperium  sowieckiemu i swoją ofiarnością, a także męstwem  oraz  poświęceniem życia  przyczynili się do tego,  że  żyjemy w Polsce  wolnej i demokratycznej”.

W drodze powrotnej z Szaniaw udaliśmy się do Trzebieszowa, gdzie złożyliśmy wiązankę kwiatów na grobie chor. Antoniego Dołęgi ps. „Znicz”. Należy wspomnieć, że 19 listopada 2017 roku delegacja naszego Klubu Międzyszkolnego uczestniczyła w uroczystości pogrzebowej chor. Antoniego Dołęgi, który był ostatnim partyzantem antykomunistycznego ruchu oporu w Europie.

Następnie pojechaliśmy do miejscowości Kiełbaski, aby oddać hołd żołnierzom AK-WIN, którzy 5 października 1946 roku – pod dowództwem por. Tadeusza Marczuka ps. ,,Kurzawa” i por. Franciszka Michaluka ps. ,,Polny” – stoczyli bitwę z przeważającymi  siłami UB, MO, KBW i NKWD.

Cześć i Chwała Bohaterom!!!

Opr. W. Kolatorski

Zdjęcia: Grzegorz Jeleń