Od 2 stycznia 2017 roku w Radzymińskim Ośrodku Kultury i Sportu zostanie zaprezentowana ciekawa wystawa fotograficzna poświęcona Lidii Lwow ps. „Ewa” lub „Lala” – sanitariuszce 5. Brygady Wileńskiej AK, ostatniej towarzyszce życia legendarnego dowódcy partyzanckiego majora Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Jest to niezwykła historia córki rosyjskich emigrantów w realiach II Rzeczypospolitej, a następnie żołnierza Armii Krajowej i konspiracji niepodległościowej po zakończeniu II wojny światowej.
Wystawa została zorganizowana przez: Fundację Ochrony Zabytków Przemysłu i Techniki, przy współudziale: ŚZŻAK Okręg Warszawa-Wschód, ROKiS – dyrektor Mirosław Jusiński i nasz Klub Historyczny im. Armii Krajowej.
Bohaterka ekspozycji fotograficznej urodziła się w listopadzie 1920 roku w Plosie koło Moskwy. Polska stała się dla niej drugą Ojczyzną, gdyż z Rosji zabrali ją rodzice uciekając przed rewolucją bolszewicką. Rodzina zamieszkała w Nowogródku, a następnie w Święcianach, gdzie Lidia wychowała się jako Polka. Dobrze znała również język swoich przodków, co okazało się później niezwykle pomocne podczas działań partyzanckich oraz walce przeciwko funkcjonariuszom Urzędu Bezpieczeństwa, a szczególnie NKWD.
Całe wychowanie szkolne i studenckie odbywała w polskim środowisku na Kresach Wschodnich, w którym czuła się dobrze i z którym od początku identyfikowała się. Jej życie jest odbiciem najważniejszych wydarzeń z historii najnowszej Polski.
Po agresji sowieckiej na Polskę została nauczycielką w wiejskiej szkole w Pleciaszach nad jeziorem Narocz. Latem 1943 roku wstąpiła do oddziału partyzanckiego AK dowodzonego przez ppor. Antoniego Burzyńskiego „Kmicica”, a następnie przeszła do 5. Brygady AK mjr. „Łupaszki”. Jako sanitariuszka brała udział w wielu bitwach brygady z Niemcami, a później ze zgrupowaniami partyzantki sowieckiej.
W sierpniu 1944 roku otrzymała awans do stopnia podporucznika i przeszła wraz z brygadą na Białostocczyznę. Po śmierci żony Zygmunta Szendzielarza w lutym 1945 r. została towarzyszką życia majora „Łupaszki”.
Aresztowana razem z mjr. „Łupaszką” w czerwcu 1948 roku, została skazana na karę dożywotniego więzienia. Na początku 1951 roku pozwolono Jej na widzenie, gdzie w więzieniu mokotowskim mogła zobaczyć tuż przed śmiercią dowódcę 5. Brygady Wileńskiej AK. Wydarzenie to opisuje w swoich wspomnieniach pt. „Opowiadanie Młodzika” radzymiński żołnierz AK Obwodu „Rajski Ptak” por. Mieczysław Chojnacki” ps. „Młodzik”.
Wyszła na wolność po amnestii w 1956 roku. Po ukończeniu studiów archeologicznych pracowała m.in. jako kustosz w Muzeum Historycznym Miasta Warszawy. Gdy po wielu latach mogła spotkać się z kolegami z czasów partyzanckich, którzy przeżyli więzienia stalinowskie, wszyscy mówili o niej „żona Łupaszki”. W kwietniu 2016 roku na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim – mimo 96 lat – uczestniczyła w oficjalnych uroczystościach pogrzebowych awansowanego pośmiertnie płk Zygmunta Szendzielarza, którego szczątki po ponad pół wieku zostały odnalezione w „Kwaterze na Łączce”.
W III Rzeczypospolitej aktywnie działa w środowiskach kombatanckich byłych żołnierzy Armii Krajowej. W jednym z wywiadów księżna Lwow – w dawnej Rosji przysługiwałby jej tytuł książęcy, gdyż jej pradziadek Aleksander Lwow skomponował hymn carskiej Rosji pt. „Boże, caria chrani” – powiedziała: „Wierzę, że kolejne pokolenia nie zapomną o bohaterskiej walce i prawej postawie swoich poprzedników. Pamiętajcie o historii, ale jednocześnie nie zapominajcie o najważniejszym, historię piszemy tu i teraz, każdego dnia”. Jakże wspaniałe to przesłanie!
Przy okazji wystawy planowana jest również projekcja filmu dokumentalnego w reżyserii Rafała Mierzejewskiego pt. „Cztery życia Lidii Lwow”, którą zaszczycą swoją obecnością m.in. Pani Dorota Przybysz – Prezes Zarządu Fundacji Ochrony Zabytków Przemysłu i Techniki, a także Mirosław Widlicki – wiceprezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Warszawa – Wschód. Wystawa będzie eksponowana do 22 stycznia 2017 roku.
Serdecznie zapraszamy w imieniu organizatorów wystawy!
Opr. W. Kolatorski
Zdjęcia pochodzą ze stron internetowych poświęconych Lidii Lwow-Eberle. Plakat opracowała Fundacja Ochrony Zabytków Przemysłu i Techniki, natomiast druk – Radzymiński Ośrodek Kultury i Sportu.
