W dniach 21-23 lipca 2017 r. odbył się Rajd Kombatancki z okazji 73. rocznicy słynnej Akcji III Most, która polegała na przewiezieniu do Wielkiej Brytanii elementów pocisku rakietowego V2, zdobytego przez wywiad Armii Krajowej. Brawurowa akcja i lądowanie samolotu Dakota należącego do 267 Dywizjonu RAF na łąkach w pobliżu wsi Wał Ruda miała na celu uchronienie Londynu przed atakami wunderwaffe, czyli „cudownej broni” Hitlera.
Trasa trzydniowego wyjazdu, zorganizowanego przez Zarząd Główny ŚZŻ AK (w rajdzie uczestniczyli: prof. Leszek Żukowski – przewodniczący ŚZŻ AK oraz członkowie Zarządu: Ryszard Dorf – sekretarz i dr. Piotr Kurek – przew. Komisji ds. Młodzieży), wiodła przez miejsca związane z dziejami Armii Krajowej oraz walką Polaków podczas II wojny światowej na terenie dzisiejszych województw małopolskiego i podkarpackiego, m.in.: Tarnów, Polana Kałużówka, Gumniska, Pustków, Blizna, Wał Ruda, Zabawa koło Radłowa. Należy podkreślić, że program pobytu na gościnnej ziemi tarnowskiej i troskliwa opieka nad naszą pięćdziesięcioosobową grupą to ogromna zasługa Zarządu Okręgu Tarnów ŚŻŻ AK: prezesa Ryszarda Żądło i wiceprezesa Macieja Małozięcia. Mieliśmy również duchowe wsparcie pułkownika Zdzisława Baszaka, uczestnika Akcji III Most, który ze względu na sędziwy wiek i stan zdrowia – nie mógł osobiście uczestniczyć w uroczystościach rocznicowych.
Program rajdu był niezwykle bogaty. Na początku obejrzeliśmy wystawę dotyczącą działalności Armii Krajowej na terenie Inspektoratu Tarnów. Podczas zwiedzania dowiedzieliśmy się m.in. o działalności wywiadu Armii Krajowej w rozpracowywaniu tajnego niemieckiego programu rakietowego. Była to bardzo intrygująca lekcja historii. Ponadto mogliśmy wybić sobie własnoręcznie na specjalnej prasie ryngraf z orzełkiem Armii Krajowej.
Po zwiedzeniu Izby Pamięci w Tarnowie udaliśmy się na Polanę Kałużówka k/Dębicy – do miejsca walk oddziałów Armii Krajowej w sierpniu 1944 roku.
73 lata temu rozegrała się tam jedna z największych bitew w ramach Akcji „Burza”. Krótką prelekcję historyczną o walkach oddziałów AK na Polanie Kałużówka wygłosił wiceprezes Maciej Małozięć, a następnie w asyście członków Związku Strzeleckiego „Strzelec” z Dębicy oddaliśmy hołd, zapaliliśmy znicze i złożyliśmy kwiaty przy pomniku upamiętniającym żołnierzy II Zgrupowania Obwodu Dębica, którzy polegli w czasie Akcji „Burza”.
Później pojechaliśmy do Gumnisk – do Publicznego Gimnazjum im. mjr Adama Lazarowicza ps. „Klamra”. Powitał nas dyrektor szkoły Włodzimierz Jaźwiński, który opowiedział uczestnikom rajdu o patronie szkoły i tradycji kultywowanej przez mieszkańców Gumnisk (m.in. Izba Pamięci we wspomnianym gimnazjum).
Po południu zwiedziliśmy teren Obozu Pracy w Pustkowie, gdzie w latach 1940 -1944 hitlerowcy zamordowali ok. 15 tys. więźniów. Ogromne wrażenie wywarła tzw. „Góra Śmierci” , na którą prowadzi „Droga Cierpienia”, przy której znajduje się14 rzeźb w kształcie ludzkich rąk i sentencje dotyczące ludzkiego życia… losu, upokorzenia i śmierci (np. „Cierpienie wymaga więcej odwagi niż śmierć”). Przy pomniku na szczycie „Góry Śmierci” delegacja członków ŚZŻ AK złożyła wiązankę kwiatów i zapaliła znicze.
Po dawnym niemieckim obozie pracy w Pustkowie ( obecnie znajduje się tam Muzeum oraz Europejskie Centrum Pamięci i Pojednania) oprowadził nas p. Marian Matkowski, który w niezwykle ciekawy sposób przedstawił historię obozu oraz cierpienia i losy pracujących tam ludzi.
Z Pustkowa przyjechaliśmy do miejscowości Blizna, gdzie podczas II wojny światowej znajdował się niemiecki poligon doświadczalny rakiet V2. Zwiedzając Park Historyczny BLIZNA usłyszeliśmy od przewodnika p. Wiesława Jelenia wiele ciekawostek dotyczących niemieckiego programu rakietowego realizowanego przez Wernera von Brauna oraz zrozumieliśmy doniosłość sukcesu wywiadu Armii Krajowej, którym było zlokalizowanie w okolicach wsi Sarnaki nad Bugiem i przewiezienie do Londynu części z niewybuchu pocisku rakietowego V2.
Następnego dnia, w niedzielę 23 lipca na zaproszenie burmistrza Radłowa Zbigniewa Mączki, ks. Zbigniewa Szostaka – kustosza Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny w Zabawie i płk. Zbigniewa Prezesa Honorowego – Prezesa Honorowego Zarządu Okręgu Tarnów ŚZŻ AK udaliśmy się do wsi Wał Ruda, gdzie w asyście Pocztów Sztandarowych, władz samorządowych i licznie zgromadzonych gości odbyły się oficjalne uroczystości upamiętniające 73. rocznicę Akcji III Most. Okolicznościowe przemówienia wygłosili: prezes Okręgu Tarnów ŚZŻ AK Ryszard Żądło, prof. Leszek Żukowski – prezes Zarządu Głównego ŚZŻ AK i burmistrz Radłowa Zbigniew Mączka.
W trakcie niedzielnej uroczystości w Wał Rudzie pobrano do urny Ziemię z tajnego lądowiska oznaczonego kryptonimem „Motyl”, gdzie 73 lata temu lądował i startował samolot Dakota. Ziemia z miejsca Akcji III Most – poświęcona podczas Mszy Św. w Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny w Zabawie – zostanie umieszczona u stóp Wawelu, w niszy kamienia węgielnego Pomnika Armii Krajowej w Krakowie.
Po podniosłej Mszy Świętej pod przewodnictwem ks. Kapelana Marcina Krępy odbył się piknik, podczas którego wręczono odznaczenia i dyplomy „Za Zasługi dla Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej” (m.in. za zasługi w upowszechnianiu wiedzy o Polskim Państwie Podziemnym odznaczenia otrzymali: poseł na Sejm RP Józefa Żelazko-Szczurek i burmistrz Zbigniew Mączka). Z kolei prezes Leszek Żukowski otrzymał w podziękowaniu z rąk kpt. Izabeli Podhalańskiej – Medal „ 25-lecia ŚZŻ AK w Dębicy”.
Na zakończenie tej niezwykłej wyprawy wysłuchaliśmy gawędy historycznej o Akcji III Most, której istotnym elementem był samolot Dakota (fragmenty historycznego samolotu sprowadzono do Zabawy dzięki p. Przemysławowi Pawłowiczowi) oraz obejrzeliśmy akcję bojową w wykonaniu oddziałów Strzelca… i we wspaniałych nastrojach wróciliśmy do Warszawy.
