Pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej (nazywany także pomnikiem Hallerczyków) upamiętnia udział Polaków mieszkających w Ameryce Północnej w odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Należy podkreślić, że podczas I wojny światowej Polonia amerykańska dostarczyła 20 tys. ochotników do tzw. „Błękitnej Armii” gen. Józefa Hallera. Autorem pomnika jest Andrzej Pityński, a wzniesiony został w Warszawie staraniem Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. Odsłonięcie i poświęcenie pomnika nastąpiło w sierpniu 1998 roku, w przeddzień Święta Wojska Polskiego i rocznicy Bitwy Warszawskiej z bolszewikami.
23 lipca 2016 r. delegacja naszego Klubu Historycznego uczestniczyła we wspaniałej uroczystości przy pomniku Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej, którą zorganizował Społeczny Komitet Upamiętnienia 100-lecia Czynu Niepodległościowego we współpracy z Instytutem Józefa Piłsudskiego. Wartę honorową przy pomniku zaciągnęli żołnierze Wojska Polskiego i US-Army
Uroczystość zaszczycili swoją obecnością senator Maria Anders, parlamentarzyści Ewa Tomaszewska, Andrzej Melak i Jan Dziedziczak, przedstawiciele wojska: gen. Adam Joks oraz reprezentujący armię amerykańską gen. Richard Hayes – dowódca Gwardii Narodowej stanu Illinois i attaché ambasady USA w Warszawie płk Raymond Wojcik. Ponadto obecni byli: Piotr Andrzejewski – członek Trybunału Stanu i Bogusław Nizieński – były Rzecznik Interesu Publicznego, sędzia Sądu Najwyższego, a od 2010 roku członek Zarządu Głównego Związku Piłsudczyków.
Obecne były także Poczty Sztandarowe, m. in. Żołnierzy Armii Krajowej Obwodu Warszawa – Wschód, przedstawiciele placówek dyplomatycznych akredytowani w Polsce, delegacje wojskowe, reprezentanci środowisk kombatanckich oraz różnych organizacji społecznych, np. Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej i Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
Okolicznościowe przemówienie o polskim czynie niepodległościowym na początku XX wieku wygłosił prezes Instytutu im. Józefa Piłsudskiego prof. Wiesław Wysocki, natomiast kapelan środowisk niepodległościowych ksiądz prałat Józef Maj odmówił modlitwę za poległych i zmarłych żołnierzy „Błękitnej Armii”.
W trakcie spotkania przy monumencie na Żoliborzu gen. Richard Hayes wręczył trojgu zasłużonym weteranom polskim flagi amerykańskie, które na ich cześć powiewały nad Kongresem Stanów Zjednoczonych. W ten niezwykły sposób zostali uhonorowani: płk Danuta Gałkowa ps. „Blondynka” – sanitariuszka i łączniczka w Powstaniu Warszawskim, mjr Wacław Sikorski ps. „Bocian” – członek Armii Krajowej oraz WiN, uczestnik Powstania Warszawskiego i więzień polityczny w czasach PRL ( 2010 roku powstał o nim film dokumentalny pt. „Przesłuchanie” w reżyserii Adama Palenty) oraz płk Zygmunt Łabędzki ps. „Łoś” – przewodniczący Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Nasz Klub Historyczny im. Armii Krajowej podczas uroczystości reprezentowali prezes Władysław Kolatorski i uczennice klasy IIIc: Natalia Modzelewska i Patrycja Rychlińska.
Opr. i zdjęcia W. Kolatorski
