W piątek, 6 września delegacja z MKH im. AK ZR uczestniczyła w sesji naukowej w Wołominie, która została zorganizowana z okazji 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Prelegentami byli znakomici historycy, znawcy historii regionalnej i problematyki związanej z II wojną światową: Norbert Bączyk – przedstawił przebieg bitwy pancernej na przedpolach Warszawy na przełomie lipca-sierpnia 1944 roku, natomiast Jarosław Stryjek omówił działania żołnierzy Armii Krajowej Obwodu „Rajski Ptak”, którzy przystąpili wówczas do realizacji Akcji „Burza”.
Wykłady, a następnie dyskusja wywołały nasze wielkie zainteresowanie, gdyż poruszały w sposób niezwykle nowatorski kwestie związane z jakże ważnym wydarzeniem historycznym na naszym terenie (okolice Radzymina i Wołomina), a mianowicie przebieg oraz skutki bitwy największej bitwy pancernej na ziemiach polskich podczas II wojny światowej. Należy podkreślić, że na temat starcia na warszawskim przedmościu nie powstała dotąd żadna atrakcyjnie napisana i wyczerpująca, naukowa czy popularnonaukowa pozycja książkowa. Większość to opracowania, przypominające swym stylem suche meldunki wojskowe. Dlatego poszukiwania Norberta Bączyka w archiwach zagranicznych (szczególnie niemieckich) i praca nad książką poświęconą bitwie pod Warszawą latem 1944 roku zasługują na szczególne uznanie.
Wieści o podejściu 30 lipca 1944 r. pod Warszawę sowieckiej 2 Armii Pancernej, wraz z niepewnymi jeszcze wówczas informacjami o pojawieniu się jej czołgów na przedpolach stolicy w rejonie Zacisza i Międzylesia, stanowiły bezpośrednią przyczyną podjętej 31 lipca przez dowództwo Armii Krajowej decyzji o terminie wybuchu powstania: 1 sierpnia, godz. 17.00. W tym czasie na wschodnich przedpolach Warszawy toczyła się już ciężka bitwa, w której po stronie Armii Czerwonej uczestniczyły wchodzące w skład 2 Armii Pancernej trzy korpusy pancerne: 3 Korpus Pancerny, operujący w rejonie Radzymina i Wołomina, 8 Korpus Pancerny działający w rejonie Okuniew–Sulejówek, oraz 16 Korpus Pancerny – w rejonie Zbytki–Międzylesie–Stara Miłosna (wówczas Miłosna Stara).
Natężenie niemieckiego oporu sprawiło, że wojska te nie wykonały postawionych im zadań zaczepnych. Ponadto silne przeciwuderzenie przeciwnika zmusiło je do przejścia do obrony, a częściowo rozbity 3 Korpus Pancerny został odrzucony z rejonu Radzymina i Wołomina. 2 Armia Pancerna nie uległa wówczas zupełnemu rozbiciu dzięki interwencji dowództwa 1 Frontu Białoruskiego, które wsparło ją częścią sił 47 Armii oraz 2 Korpus Kawalerii Gwardii, dzięki czemu 4 sierpnia strona sowiecka powstrzymała działania zaczepne Niemców i zdołała ustabilizować sytuację.
Opr. W. Kolatorski
Zdjęcia Ola Paź
