Referat pana Stanisława Nowakowskiego- Przewodniczący jaworznickiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej wygłoszony z okazji 74 rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego

“My byli żołnierze, weterani Polskiego Państwa Podziemnego Armii Krajowej, mamy zaszczyt powitać Was, na okoliczność 74 rocznicy powołania Polskiego Państwa Podziemnego i jednocześnie przypomnieć Wam rys historyczny zmagań Narodu Polskiego, na trudnej drodze do wolności.

Przed 74 laty, kiedy dogasał opór armii polskiej walczącej z najeźdźcami: niemieckim i sowieckim, a w stolicy grzmiały jeszcze armatnie wystrzały i bomby agresora niemieckiego niszczyły jej kolejne gmachy, niemal natychmiast zrodziła się wśród dowódców Armii polskiej i przywódców państwa inicjatywa kontynuowania oporu. Klęska militarna nie odebrała Polakom chęci do walki o wolną Ojczyznę.

Polskie siły zbrojne, wobec przeważających sił dwóch potężnych agresorów, nie były zdolne w tej wojnie odnieść zwycięstwa. W tak trudnej sytuacji, nasze pokolenie zostało wezwane do prowadzenia działań w konspiracji.Zarówno kręgi dowódcze walczącej Warszawy; jak i Naczelny Wódz, i władze cywilne uchodzący z kraju przed niewolą, w sposób jednoznaczny sformułowały swoje stanowiska. Tak w kraju, jak i na uchodźstwie Polacy łączyli swe wysiłki, znaczone datami zmagań i czynów.

W dniu 27 września 1939 r., tuż przed kapitulacją walczącej Warszawy, została utworzona konspiracyjna, wojskowa organizacja pod nazwą Służba Zwycięstwu Polski, łącząca w sobie struktury administracji państwowej, jak i zalążki formacji wojskowych. Z tej to inicjatywy powstały Polskie Państwo Podziemne i Delegatura Rządu na kraj, jako jedyne w dziejach naszego narodu. Polskie Państwo Podziemne posiadało podwójne umocowanie, po pierwsze: poprzez reprezentację organów państwowych i Rządu polskiego w ustaleniach konstytucyjnych, po drugie poprzez akceptacje społeczną wynikającą zarówno z kwestii formalno-prawnych, jak i z doświadczeń historycznych. Polskie Państwo Podziemne obejmowało niemalże wszystkie dziedziny życia społecznego, opierając się nie tyle na sile zbrojnej i dekretach, ile na realizacji zadań i pomocy społeczeństwa.

Poza walką Armia Krajowa prowadziła rozległy wywiad wojskowy i gospodarczy, obejmujący prawie całą okupowaną przez Niemcy Europę. Armia Krajowa, jako jedyna podziemna armia w Europie, podjęła na dużą skalę produkcję pistoletów maszynowych własnego wyrobu, jak również map wojskowych dla przyszłych działań zbrojnych. Na dużą skalę uprawiano sabotaże gospodarcze i wojskowe, szkolenie żołnierzy.  Głównym jednak zadaniem Armii Krajowej było przygotowanie i przeprowadzenie w końcowej fazie wojny zwycięskiego powstania, mającego otrzymać wsparcie Polskich Sił Powietrznych i Brygady Spadochronowej. Ten cel determinował formy działań bieżących, ponieważ, zadając wrogowi celne ciosy, należało pamiętać by nie wykrwawić sił podziemnej armii przed decydującym uderzeniem. Dominującym punktem czynu zbrojnego było Powstanie Warszawskie. Była to jedyna tego typu bitwa podczas II wojny światowej. Bitwa toczona przez armię podziemną w osamotnieniu, na bezpośrednim zapleczu frontu, przeciwko regularnym, doskonale wyposażonym i zahartowanym w bojach oddziałom wroga. Była to bitwa nie tylko o Warszawę, ale o Polskę i o honor narodowy. W tych dwu niezwykłych miesiącach walki, na zajętym przez Powstańców terenie stolicy Warszawy, istniała Wolna Polska – opuszczona przez aliantów, te okoliczności sprawiły, że walka Powstańców musiała ulec miażdżącej przemocy. Działo się to wszystko w czasie, gdy z drugiej strony Wisły Rosjanie, nasi „sojusznicy”, czekali na upadek Powstania.

Po klęsce, Rosjanie, wyparłszy Niemców w styczniu 1945 roku., wkroczyli do zniszczonej Warszawy i rozpoczęli swoje rządy. W marcu 1945 r., organa bezpieczeństwa Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w podstępny sposób  aresztowały szesnastu głównych dowódców Polskiego Państwa Podziemnego, a w tym Delegata Rządu na Kraj, Przewodniczącego Rady Jedności Narodowej, oraz Dowódcę, rozwiązanej 19 stycznia 1945 roku Armii Krajowej. Oszczerczy proces „szesnastki” był swego rodzaju ewenementem i zapowiedzią nowych czasów.

W zaistniałej sytuacji, w lipcu 1945 roku Rada Jedności Narodowej podjęła decyzję o samorozwiązaniu, kierując do społeczeństwa polskiego „Testament Polski Walczącej”. Polskie Państwo Podziemne odeszło do historii. Pozostawiło po sobie nie tylko pamięć, ale przede wszystkim niepodważalny kapitał moralny. Dumę z samoorganizacji obronnej społeczeństwa polskiego w latach najbardziej krwawej wojny, oraz szczególnie ważny punkt odniesienia do dyskusji o należnym Polsce miejscu w Europie, w tej, w której byliśmy od wieków.

Nasze pokolenie, pokolenie weteranów sił zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego – Armii Krajowej, dopiero po bankructwie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, czyli od 1989 r., pielęgnuje pamięć wydarzeń tamtych czasów, ale również i przede wszystkim, tych co odeszli na wieczną wartę. Twórcy Polskiego państwa Podziemnego – Armii Krajowej dali przykład jak służyć ojczyźnie, gdy Ona jest w potrzebie.

Pamięć historyczna jako trwały element naszej tożsamości, dziejów ojczystego narodu, powinna być pielęgnowana przez kolejne pokolenia. Młodzież szkolna powinna więc być nieustannie dokształcana w duchu miłości i szacunku dla jakże bogatej historii Ojczyzny i rodaków.

My żołnierze Polskiego Państwa Podziemnego – Armii Krajowej, żyjący nareszcie w wolnej i niepodległej Ojczyźnie – Rzeczypospolitej Polskiej, oddajemy dziś hołd tym, którzy w czarną noc okupacji hitlerowskiej i sowieckiej, a następnie w latach terroru komunistycznego, nie tracili nadziei i nieustannie walczyli o wolną, niezależną i niepodległą Ojczyznę. 

Doskonale pamiętamy, że już w czasie kampanii wrześniowej, gdy Wojsko Polskie uległo przeważającym siłom agresorów niemieckiego i sowieckiego, żołnierze nie stracili ducha i wiary w zwycięstwo. Tuż przed kapitulacją Warszawy, w dniu 27 września 1939 roku, dowódcy Wojska Polskiego  powołali Służbę Zwycięstwu Polski, organizację przekształconą w Związek Walki Zbrojnej,  następnie w 1942 r. przemianowaną na Armię Krajową.

Pamiętamy również o innych formacjach zbrojnych, takich jak m.in. Bataliony Chłopskie, Narodowe Siły Zbrojne, Narodową Organizację Wojskową itp., które wiernie współdziałały w walce przeciwko okupantom.

Żołnierze Polskiego Państwa Podziemnego – Armii Krajowej, swoją działalnością przypominali narodowi o jego prawie do życia w wolności, godnie podtrzymywali wolę oporu. Swoim istnieniem zaświadczali, że słowa „być zwyciężonym i nie ulec, to zwycięstwo”  są prawdziwe. Pamiętamy jak okrutne i bolesne było traktowanie Żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych i organizacji Wolność i Niezawisłość przez władze ówczesnej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, którzy przewrotnie uważali żołnierzy PPP, AK, WiN itp. za zdrajców narodu, czy wręcz kolaborantów hitlerowskich. Władze komunistyczne nie cofały się przed prześladowaniami żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego i ich rodzin. Przejawem takiego działania były nagminne aresztowania, fałszywe osądzanie, bestialskie tortury, a często egzekucja i nieznane miejsce pochówku. Wszystkie te zabiegi – wyniszczające Polaków – nie załamały ducha ciemiężonych bohaterów. To oni dali przykład, jak można i trzeba miłować Ojczyznę. Pielęgnować i przekazywać pokoleniom narodową historię. Przykładem takiego działania był Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, który niejako przejął pałeczkę realizacji działań w obronie praw obywatelskich, który po długiej, pełnej cierpień drodze doprowadził Naród Polski do zwycięstwa i samorządności.

Mam nadzieję, że i Wy Młodzi Polacy przejmiecie tą pałeczkę z obowiązku szacunku dla Rodaków i miłości Ojczyzny – Rzeczypospolitej Polskiej.”

Stanisław Nowakowski ps. „ Boruta”

Źródło: www.jaworzno.pl/pl/aktualnosci/991/rocznica_polskiego_panstwa_podziemnego.html