Źródło: M. Chojnacki, J. Stryjek, Armia Krajowa w dokumentach,

Radzymin-Wołomin 1999

 Skład Obwodu „Rajski Ptak” ustalił Komendant mjr „Marian” rozkazem z marca 1943r.

 

Ośrodki i ich podział na placówki oraz Komendanci
Ośrodek I Komendant (Andrzej)	Ośrodek II Komendant (Brzeszczot)	Ośrodek III Komendant (Mirski)
Sztab Ośrodka I Placówka I Gm. RęczajeKomendant Twardy   Placówka II m. Wołomin Komendant Amon   Placówka III Gm. Kobyłka Komendant Poważny   Placówka IV Gm. Radzymin Komendant Sęk   Placówka V m. Radzymin Komendant Żak   Placówka VI Gm. Małopole Komendant Wicz	Sztab Ośrodka II Placówka VII Gm. KlembówKomendant Brodnica   Placówka VIII Gm. Międzyleś Komendant Krawczyński   Placówka IX Gm. Strachówka Komendant Wąsowicz   Placówka X Gm. Jadów Komendant Grzmot   Placówka XI Gm. Tłuszcz Komendant Andrzej 2   Placówka XII Gm. Zabrodzie Komendant Marek	Sztab Ośrodka III Placówka XIII Gm. SomiankaKomendant Trzaska   Placówka XIV Gm. Pniewo Komendant Orski   Placówka XV m. Wyszków Komendant Cichy   Placówka XVI Gm. Kamieńczyk Komendant Odrowąż   Placówka XVII Gm. Łochów Komendant Aliński

 Dokument nr 2

Rozbudowa urządzeń kolejowych w G.G.

14.I.1941 r.

Roboty kolejowe należące do działań „Banvorhaben Otto” na terenie dyrekcji Warszawskiej

obejmują w pierwszym rzędzie rozbudowę na wielką skalę stacji towarowych na poszczególnych dworcach. Do programu robót wchodzą stacje: Żyrardów, Pruszków, Sochaczew, Błonie, Warszawa Gdańska, Tłuszcz, Sadowne (pod Małkinią), Legionowo, Chotomów. […]

Stacja Tłuszcz- rozbudowa trójkąta kolejowego /kierunki Warszawa, Małkinia, Mińsk Mazowiecki-Siedlce/. Rozbiórka polskiej /niedawno wybudowanej/ linii Mińsk- Radzymin. Budowa składów węglowych odkrytych /ścianki oporowe ok. 600 m.

 

1. b) Budowa parowozowni, rowów roboczych, rowów szlakowych /parowozownia przelotowa/

 

[w tym miejscu w dokumencie narysowane są dwa schematy węzłów kolejowych

– J.S.]

 

Ostatnio zapowiedziano na większości stacji budowę krytych podziemnych zbiorników wodnych – betonowych z urządzeniami hydroforowymi (około 300 m3 pojemności)

 

Inwestycje kolejowe.

 

Nowe posterunki blokowe miedzy Warszawą – Małkinią (Mokra Wieś, Urle, Wulgiecza)

 

Mijanki: mają na celu przerzucenie pociągów wzdłuż linii z minięciem węzłów. Mijana łączy ( z ominięciem węzła) Stacja węzłowa Tłuszcz – Ostrołęka Małkinia.

 

*********************

 

AK Komenda Główna Oddział II

AWIH sygn. III/22/56; k-1/2

Uwaga. Powyższe informacje zostały przesłane do Londynu.

/zob. AAN sygn. 203/II-6 k-4/

 

Dokument nr 37

              Wniosek na odznaczenie Krzyżem Walecznych

 

dla

 

śp. „Jaskólski” ppor. stop. starsz.42 – rezerwista – artyleria.

Funkcja w PZP – instruktor S.P i Kierownik techniczny drukarni „Do Celu”.

Przebieg  służby w organizacjach niepodległościowych:

VII.40 – KOP;

III.42 – PZP dca plutonu;

VIII. 42 – inst. S.P i kier. drukarni w Obw. Rajski Ptak;

Uzasadnienie wniosku:

 

W pracach wykazał się jako wybitnie odważny. Dnia 28.05.43 w czasie rewizji w pociągu, przejeżdżającym przez most, widząc, że kolporterka straciła głowę wyrzucił paczkę z prasą do Bugu. Na czynie tym został przyłapany przez gestapo natychmiast ujęty. Winę przewożenia prasy przyjął na siebie. Został zabity przy badaniach przez kopanie i bicie, jednak nie dał najmniejszego śladu organizacyjnego. Siłą charakteru uratował organizację od dalszych strat, znosząc mężnie śmierć w torturach.

 

Przyznano rozkazem PZP Nr 139/13P dn. 30.11.43

 

podpis nieczytelny

 

**********************

AWIH. Sygn. III/31/6 ; k-7

Uwaga: jest to wniosek o odznaczenie Krzyża V.M., wymienionemu przyznano K.W.

„Jaskólski”- Stanisław Wróbel

„Do Celu”- pismo wydane w Wyszkowie

 Dokument nr 38

 

Wniosek na odznaczenie Krzyżem Walecznych

 

Obwód Burak

„Szczapa ” ur. 26.02.1914 – wachm. ph. kaw. zaw. – zca komendanta Ośrodka III.

Przebieg służby:

VI.41 – OW

III.42 – scalenie z PZP

XI.43 – dca plutonu i dca grypy uderzeniowej

XII.43 – trójkarz i zca komendanta Ośrodka III.

 

 

Uzasadnienie wniosku:

Samorzutnie zdecydował idziecie aresztowanych i osadzonych w areszcie Komendanta III-go Ośrodka, plus jednego oficera, plus jednego podoficera, plus jednego szeregowego – członków

PZP. Wraz z trzema podległymi sobie żołnierzami wykonał włamanie do aresztu i przeprowadził

odbicie wyżej wymienionych bez strat własnych, czym zagwarantował bezpieczeństwo i spokojną pracę wśród żołnierzy na własnym terenie, jak również czynem swoim wywołał entuzjazm i uzna-nie u podkomendnych i społeczeństwa.

 

Komendant Obwodu

/-/ Jog

Wniosek gorąco popieram

Inspektor

/-/ Rewera

 

Tak    Dn. 10.06.1944 r.

 

************************

AWIH sygn. III/31/6; k-45

„Szczapa” – Jan Estkowski

„Rewera” – Kazimierz Suski

„Jog”       –  Edward Nowak

Dokument nr 40

 

Wniosek o nadaniu Brązowego Krzyża Zasługi z Mieczami.

 

Obwód „Burak”

 

 

„Stokrotka ur. 16.05.1911 r. – kobieta – v. 42 w PZP – kurierka Kom.

Obw.

 

Uzasadnienie wniosku:

 

Przez cały czas swej funkcji ani razu nie uchyliła się od pracy pomimo różnych niebez-

pieczeństw w terenie. Nie traci zimnej krwi, jest odważna i pracowita. Jako kierunek b.

pracowita.

 

Z-ni Komendantki WSK Obw.

/-/ Romana

 

Jedna z najstarszych pracownic i kurierek Obw. Zawsze chętna i oddana sprawie. Wy-

konuje rozkaz sprawnie bez względu na warunki atmosferyczne i rodzinne. Tym bar-

dziej zasługuje na wyróżnienie, że pochodzi ze sfer robotniczych, jest żoną szewca, ma

dwoje dzieci i teścia na utrzymaniu, bez pomocy domowej, pracuje bez przerwy od

chwili wstąpienia.

/-/Jog

Tak

 

************************

AWIH sygn. III/31/6; k-58

„Stokrotka” – NN

„Romana” –Ludomiła Dobrowolska

„Jog”         -Edward Nowak

 

Dokument nr 47

K.Obw. R.P.

Mp 071143

Rozkaz Nr 8a

 

1. Informacje z tygodnia – przedstawienie.

Zarządzam przedstawiać mi każdego tygodnia informacje terenowe, możliwie z dokład-

nym opisem zajść i napadów rabunkowych. Należy szczególnie zwrócić uwagę na osoby

kręcące się w terenie bez żadnego powodu, by członkowie nie chwalili się swą przyna-

leżnością do organizacji. Podstawowym warunkiem pracy jest bezpieczeństwo i każde-

go obowiązuje przestrzeganie zasad konspiracje.

1. Zakaz nabywania dokumentów na wolnym rynku.

Zakazuje nabywania dokumentów na wolnym rynku z powodu niepewności ich pocho-

dzenia. W wypadku zaistnienia potrzeby należy zaopatrzyć się w dokumenty przez K.

Obw. Wyjątek stanowią dokumenty uzyskane bezpośrednio w zaufanych firmach, zakładach pracy bądź z ich pośrednictwem, jeśli chodzi o dokumenty podróży.

III. Punkty służbowe; zgłaszanie II K.Obw.Celem zwiększania bezpieczeństwa należy zgłaszać do zatwierdzenia przez II K.Obw. lokali przewidzianych na pkty służbowe. Bez stosownej opinii II K.Obw. zakazuję wykorzystywania lokali dla celów służbowych.

IV.Poczta

Pisma służbowe winny być pisane wyłącznie na jak najcieńszej bibułce, używanie papieru niedopuszczalne. Pisma należy składać tak aby były jak najmniejsze. Jeśli jest to możliwe należy pisać nawet na bibułce od papierosów i wkładać je do ustnika. Należy wykorzystywać możliwości by uchronić pisma przed wpadnięciem w ręce wroga w czasie rewizji. Stwierdziłem, że kurierki nie są poinformowane o stopniu ważności przewożonych pism i o tym co mają robić z przewożoną pocztą w czasie rewizji lub aresztowania. By kurierki nie zwracały na siebie uwagi władz bezp. Okupanta nie należy ich obciążać przewożeniem innych rzeczy, oprócz poczty służbowej. Powiadomić wszystkich zainteresowanych, że wykonanie tego zarządzenia będzie kontrolowane przez podległe mi organa bezpieczeństwa.

 

1. Współpraca W i KW z RD

Stwierdziłem, że praca i współpraca W i KW z RD jest dotychczas niezorganizowana po myśli moich rozkazów. Komendant RD w terminie do dn. 19.11.43 zakończy organizację podległej sobie jednostki, zaś W i KW pogłębi organizację swej pracy. W dniu 20 bm. Przeprowadzę inspekcję wymienionych instytucji.

 

1. Konspiracja – przestrzeganie zasad.

Zakazuję: a/ bez istotnej potrzeby przebywanie na stacjach kolejowych i miejscach publicznych b/ grupowego wchodzenia i wychodzenia z lokali służbowych c/ prowadzenia rozmów służbowych w miejscach publicznych i w obecności osób obecnych d/ noszenia przy sobie pism i notatek służbowych bez koniecznej potrzeby e/ rozmów na tematy ćwiczeń, organizacji wojska itp. F/ dociekania wiadomości o miejscu zamieszkania poszczególnych członków g/ wzajemnego odwiedzania się na punktach służbowych – sprawę tę wyczerpująco uregulowałem rozkazami g/ branie udziału w uroczystościach rodzinnych przy większym zgrupowaniu osób nieznanych i/ wymiany pozdrowień na miejscach publicznych.

W związku z powyższym szef KW i Bezp. Obw. zorganizują ścisła kontrolę wykonywania tego rozkazu. Niestosujących się tego rozkazu natychmiast meldować i przykładnie karać.

 

Komendant Obwodu

 Dokument nr 75

K.G

 

Odpis

Podaję do wiadomości zarządzenie Nr 1298/V-O

1/ Niemcy uruchomili w Warszawie krótkofalową radiostację foniczną, która pod nazwą

”Orzeł” lub ”Polski Orzeł” rozpoczęła niedawno nadawać audycje próbne w języku Pol-

Skim. Dotychczas stwierdzono nadawanie nieregulnych porach dnia na fali

42 -44 mtr. /7142 – 6818 Kc/S/. zasięg stacji przypuszczalnie na cały kraj.

2/ Ponieważ  powyższa stacja może być użyta przez npla do akcji propagandowo-

Dywersyjnej, należy przeto:

a/ Uprzedzić teren o możliwościach takich audycji,

b/ w razie usłyszenia tej stacji, meldować odwrotnie do KG: datę, czas, miejsce od-

bioru, siłę słyszalności oraz treść słyszanej audycji.

 

 

Dow. Łącz. Obw. RP.                                Mp.dn. 10.XII. 1943 r.

Podając powyższe wiadomości zarządzam:

W razie usłyszenia odmawianej radiostacji, natychmiast przesłać bezpośrednio do mnie

wyczerpujący meldunek, zgodnie z powyższym zarządzeniem.

/-/ Ratyński

Otrzymują:

Wg. Rozdzielnika

 

*******************************

Kopia dokumentu w zbiorach TPZT

KG – chodzi o Komendę Główną Armii Krajowej

Nr…../V-0 – Odział V (Łączność)

1. – Rajski Ptak

”Ratyński” – kpt. Jan Raksimowicz

 

Dokument nr 86

 Ojców VI

 

Akcja terroru okupanta

 

W bieżącym mies. maju i w ub. r. wzmogła się dość silnie działalność żandarmerii oraz jej ruchliwość. Lotne i częste wypady na tereny poszczególnych gmin i miast spowodowały szereg zabójstw i morderstw przypadkowych, przeprowadzono rewizje, łapanki na Prusy, aresztowanie i rabunki żywności w sklepach, targach, na stacjach, niszczono bimbrownie, młynki, nielegalne uboje itp. Natężenie tej akcji jest jednakowe na terenie całego Obwodu Burak i w różnych miejscowościach. Stworzono na terenie powiatu specjalny oddział pod nazwą ‘‘Korpus Ochrony Lasów’’, który bierze czynny udział w akcjach żandarmerii. KOL składa się z policji granatowej polskiej, wydzielonej ze wszystkich posterunków policji z policjantów nie żonatych, nie związanych z rodziną.

W początkach mies. kwietnia wykryto w m. Dalekie k. Wyszkowa skład amunicji i broni z PP. Spowodowało to liczne aresztowania. W m. Zagościniec gm. Ręczaje zastrzelono dwóch mężczyzn w sile wieku, ostrzeliwując zagrodę kowala w tej wsi, rabując mu konia, wóz ogumiony i opon gumowych  w cenie 100 tys. zł. I aresztując wszystkich mężczyzn w tym domu, których po kilku dniach zwolniono.

W dn. 14.4 dokonano wielkiej obławy do Prus na stacji kolejowej Tłuszcz. Zatrzymano 212 osób, zabito 1, postrzelono 1.

21.4 w m. Kobyłka zniszczono bimbrownię i zrabowano skóry wartości 80 tys. zł., zabijając przechodnia, niejakiego Gorzelniawskiego Tadeusza. Tego samego dnia został zabity w m. Czarne Duże gm. Kobyłka Będkowski i jego syn. W gminie Ręczaje dokonano ścisłej rewizji u jednego z mieszkańców wsi, zrywając nawet snopki z dachu.

22.4 na terenie gm. Małopole przeprowadzono szereg rewizji, zrabowano 4-rem szmuklerzom towar i ich samych przekazano do Urzędu Pracy w celu wysyłki na roboty.

25.4 wezwano do Radzymina wszystkich wójtów, sołtysów, agronomów, nauczycieli i księży na zebranie celem propagowania haseł antykomunistycznych. Trzej żołnierze dywizji im. Kościuszki, wzięci do niewoli na froncie wschodnim, wygłosili pogadanki antykomunistyczne. Rezolucji nie podpisano.

Od 28.4 do 9.5. sprowadzono specjalne oddziały do pilnowania torów na linii Warszawa-Tłuszcz. Żołnierze strzelali do każdej osoby idącej blisko torów. Pancerne auta i pociągi patrolowały, jeżdżąc po linii tam i z powrotem w dzień i w nocy.

30.4 i 6.5 dokonano obławy na stacji Kobyłka przy pomocy oddziału wojskowego, rabując mleko i żywność,  zatrzymując około 40 osób, które wysłano w głąb Rzeszy. 3 mleczarki z m. Ossów  pisały do rodzin już z obozu karnego w Łodzi. Zabierano nawet bańki i mleko, które ludność odstawiała na kontyngent do miejscowej zlewni mleka. Rabunki i obławy trwały i na innych stacjach: Tłuszcz, Urle, Małkinia, Wyszków i Radzymin.
W dniach 1 i 3 maja na ogół spokój. 11-go maja zabito niejakiego Ostojskiego z Wołomina i drugiego mężczyznę postrzelono na ulicy. 12.5.dokonano w mieszkaniu zabitego Ostojskiego rewizji. Wykryto skład 16 tys. szt. Amunicji. W domu pozrywano dach i podłogi, mordując następnie 75 l. staruszkę i jej kuzynkę, 26 l. niedorozwiniętą umysłowo, następnie  przywieziono niejakiego Błeszyńskiego i Pazia, mężczyzn w sile wieku. Związano ich razem, przestrzeliwując im nogi i żywcem wrzucono ich w ogień, uprzednio oblewając dom benzyną.
15.5 w m. Wyszków w odwet za zabicie 2-ch żołnierzy niemieckich zaaresztowano wiele osób w mieście i w pociągu i wywieziono w nieznanym kierunku.
16.5 dokonano obławy na stacji kolejowej Urle. Na roboty do Prus wysłano w tym czasie około 500 osób.

Ostatnio Niemcy organizują wszystkich Niemców na terenie do obław na większą skalę. Powołani idą niechętnie. W KOL wydają liche porcje żywności, za lada przewinienie grozi areszt 7-dniowy o głodzie. D-ca KOL uciekł. Na jego miejsce został powołany Niemiec- leutnant. Komendanci posterunków policji granatowej przekazali do KOL element najgorszy.
Oddział żandarmerii w Radzyminie powiększony został o 5 ludzi. Stan 1 plus 17. Zarekwirowano samochód f-my „Przetwór” na którym umieszczony jest rkm. Żandarmi rozporządzają 3-ma samochodami. Był czas, że posługiwali się furmankami. W m. Wyszków stacjonujący w koszarach oddział kozaków wraz ze spędzoną ludzkością, ukończył kopanie rowów strzeleckich. Rowy te są róznych kształtów, rozrzucone na przestrzeni 1,5 km wzdłuż i wszerz. Czynią wrażenie, jakgdyby przygotowane były na wypadek akcji wewnętrznej,a nie zewnętrznej. Rampa kolejowa, benzynownie zostają powiększone. Przybyli specjaliści Niemcy, miasto ma dostarczyć 200 robotników. Benzynownia czynna była tylko w pierwszych tygodniach wojny, później przeniesiono ją do Smoleńska. W m. Wyszków patrole złożone z żandarmerii, kozaków, policji granatowej przeprowadzają rewizje nocne. Bahnschutze również rewidują na torach i stacjach

 

 

Burak VI
1200544

******************
AAN sygn.203/X-69 k-103-104

PP-przerzuty powietrzne

 

Dokument nr 88

 

 Stronnictwo polityczne i ich działalność.

 

Najsilniejszym stronnictwem na terenie Obwodu jest stronnictwo ludowe. Obejmuje ono gminy: Ręczaje, Międzyleś, częściowo Klembów i Radzymin, Małopole i Tłuszcz, słabiej w rejonie Wyszkowa i Jadowa.

Stronnictwo Ludowe przekazało w okresie scalenia do AK 3 plutony oraz sporą garść poszczególnych członków. Pozostawiło sobie zgodnie z umową około 200 ludzi do formacji wewnętrznych. Obecnie S.L. prowadzi wzmożoną akcję bojową umożliwioną posiadaniem znacznych ilości broni i amunicji. Silna akcja propagandowa  /około 1000 egz.

prasy tygodn./ pisma: „Orka”, „Żywią i bronią” organ bojowy, „Żywią” dla kobiet. SL

prowadzi energiczną akcję szkoleniową, posiadając dobrych wyszkoleniowców. SL współpracuje  w tworzeniu administracji cywilnej na terenie Obw. Ponadto bierze udział

w pracach  KOS. SL składa się z elementów włościańskich, karnych i dobrze zdyscyplinowanych. Przeważa znaczna ilość roczników starszych.

Stronnictwo Narodowe /SN/ drugie co do liczebności na Obw. Obejmuje Radzymin

miasto, Jadów, Wołomin i Kobyłkę. SN ściśle współpracuje z AK przekazując przy scaleniu dobrze wyszkolone 4 plutony. Wielu członków SN pracuje na różnych szczeblach

hierarchii wojskowej i w sztabie Komendy Obwodu. Na uwagę zasługuje żywa działalność kół żeńskich /WSK/. SN skupia elementy rolnicze, rzemieślnicze, robotnicze i inteligenckie. Wysoki poziom wyszkolenia ideologicznego i zawartość SN jako całości organizacyjnej. Organ prasowy „Walka”. Zaopatrzenie w prasę stosunkowo słabe. Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Narodowe współpracują przy tworzeniu administracji cywilnej.

Racławice – ugrupowanie ludowcowo – sanacyjne posiada wpływy tylko na terenie Wyszkowa, przekazało do AK około 3 plut. Poza Wyszkowem pojedyncze jednostki pracują w terenie. Organ prasowy „Walka i Wolność”, słabo kolportowane.

Narodowe Siły Zbrojne /NSZ/ – główny ośrodek Wołomin poza tym częściowo Ręczaje, Jadów, Strachówka, Międzyleś oraz Kobyłka. W Wołominie mieści się pion wojskowy i polityczny, ten ostatni przechodzi obecnie głęboki kryzys. Organ prasowy „Wieści ze świata”

Dobrze redagowany. NSZ składa się z elementów młodych, rekrutujących się głównie z pośród inteligencji. Wyrobieni ideologicznie, odważni, bardzo dobrze uzbrojeni. Wadą tej organizacji jest zbytnia dekonspiracja na zewnątrz i brak umiaru w swych poczynaniach. Wewnątrz organizacji przechodzą ciągłe zmiany i tarcia na tle organizacyjnym. Do dziś nie scalili się z AK. Rozmowy w toku.

Syndykaliści – organizacja o silnym zaakceptowaniu programu społecznego wg wzorów syndykalizmu francuskiego. Radykalno – lewicowa uchodzi powszechnie za wstęp do komuny. Na terenie Obw. Ośrodek Małopole i Radzymin. Prowadzi energiczną akcję propagandową, pismo „Czyn”. Na 1-go maja wydano ulotkę propagandową „Ludu polski”.

Istnieją również oddziały bojowe, których d-two mieści się w Radzyminie.

PPR – jest silnym ugrupowanie na terenie Obw. Opanowane: Wyszków, i okolice, gmina Kamieńczyk. W gminie Radzymin ośrodek mieści się w mieście, gmina Klembów, wsie Kraszew i Wola Rasztowska /folwark/. Gmina Ręczaje wsie Leśniakowizna i Cygów, gmina Międzyleś wsie Pawłów, Franciszków, Kąty Wielkie. Miasto Wołomin ostatnio silnie rozpracowane. Gmina Kobyłka opanowana częściowo /cegielnia/. Energiczna akcja propagandowa, pisma „Trybuna Ludów”, Głos Warszawy, Gwardzista. Robi wrażenie, że w obecnej chwili PPR pracuje głównie nad wywołaniem odpowiednich nastrojów wśród ludności.

Sporadycznie prowadzona akcja bojowa PPR-u jak również częste wypadki wymuszania większych sum pieniężnych /kilkadziesiąt tysięcy/. Do PPR należą małorolni, robotnicy i nieco inteligencji. Na ogół jednak wieś jest dość odporna na propagandę PPR.

Płóg i Miecz – mało rozpowszechniany /lewicowy/, chodzi za awangardę PPR.

 

 

***************

AAN, sygn. 203/X-69, k-105

 

Dokument nr 150

 

Burak

19.IX.44

 

Janczar

 

1. Sowieckie oddziały liniowe, zaopatrzeniowe, naprawcze itp. przenoszą się naprzód czyli na zachód o południe. Do tej pory szpitali wojsk sow. niema.
2. Dn. 18 bm. od godz. 13-20 przez m. Piewnik z kierunku Węgrowa na m. Dobre przemaszerowała większa jednostka artyl. zmotoryzowanej. Obliczają na 700 dział. W nocy 18/19 bm. tą samą drogą przejechała kolumna zmotoryz. zaopatrzeniowa.

Wołomin zamieszkuje obecnie 30% stanu ludności; w Radzyminie jest około 50%.

3. Czy szkodliwych konfidentów można likwidować.
4. Melduję, że archiwum „antyk” będące pod opieką VI-rza Obw. zastał w czasie działań wojennych wykopany. Niewiadomo tylko czy przez Niemców czy przez Sowietów, czy przez miejscowe szumowiny. Rozkazów KG Wały i Białowieży tam nie było względnie być nie powinno. Natomiast były ulotki, pisma wszystkie, artykuły w rękopisach i maszynopisy […]
5. Specjalne penetrowanie powiatu w poszukiwaniu za bronią ustaje. Trwało ono dość długo, bowiem żaden pododział Obwodu nie został przez sowietów co im się wydało dziwnym po rozbrojeniu oddziałów Węgrowskiego i Mińskiego powiatu. Po otrzymaniu raportów – zamelduję wynik.
6. Jak należy się ustosunkować do nowych banknotów pieniędzy wypuszczonych przez Komitet Wyzwolenia Narodowego?
7. Jednego właściciela majątku pobili sowieci aż do krwi (folwark Radoszyn). Przyczyna nieznana.
8. Dnia 18 bm. w godz. popołudniowych około 100 samol. ameryk. przeleciało z kierunku południowo-zachodniej na Węgrów. W lasach pod Czerwonką zrzucili desant. Szczegóły postara podać Wolski. Meldowano mi, że zrzut wraz z ludźmi, którzy tam byli został zatrzym. przez Sowietów. Sądzę, że mowa o ludziach miejscowych, których na drugi dzień zwołano mówiąc im, żę to zrzut dla wojska polskiego.
9. Obecny stosunek do obecnego okupanta wrogi całkowicie i powszechnie. Przygnębienie mija. Nastrój się poprawia z każdym dniem. Praca w Obwodzie rusza ostrym tempem ponownie.
10. W zał. Meldunku z Majdanka mego informatora, któremu kazałem tam pozostać.
11. W zał. Przemówienie armii Berlinga do rekrutów.

 

 

Jog

*********************

„Janczar” –ppłk Lucjan Szymowski, Komendant Podokręgu Warszawa Wschód

Dokument nr 156

 

Burak

Mp.18.10.44

 

Meldunek sytuacyjny.

Sytuacja frontowa na terenie Obwodu bez większych zmian. Umocnienia (rowy strzeleckie) na linii Radzymin, Małopole buduje się b. pośpiesznie, gdyż w/g relacji żołnierzy Niemcy cofnęli sow. o 12 km. z pod Serocka w kierunku Radzymina. W związku z tym rejony Radzymina jako sfera przyfrontowa podlega specjalnej opiece NKWD poszukującego szpiegów. Na linii kopie się rowy po obu stronach rzeki. W ostatnich dniach wzmogła się działalność artylerii w kierunku Narwi.

Nasilenie wojsk na terenie Obwodu olbrzymie. W rejonie środkowym Obwodu Ośr. III znajduje się 2000 żołnierzy sow. W Obw. IV (Kamieńczyk) 6-10 000. W rejonie przyfrontowym Wołomin, Radzymin, Wyszków wojska pełno.

Dnia 11.10. 44. godz. 5.00 Wołomin został ostrzelany przez V3 – atak skierowany był prawdopodobnie na tor kolejowy, gdyż w tym czasie wyładowywano 300 czołgów w rejonie Klembów – Zagościniec. Pociski uszkodziły miasto – 15 osób zabitych- 20 rannych.

Uruchomiono kolej na linii Małkinia – Tłuszcz i Tłuszcz – Wołomin, którą przywozi się do Tłuszcza i Wołomina czołgi, amunicję i inny sprzęt.

W okresie sprawozdawczym wzmogły się ruchy samolotów sow. jak również angielskich z zachodu na wschód. W kier. frontu słychać odgłosy bomb.

Na terenie Obwodu uruchomionych jest kilka lotnisk stałych, oraz w pasie przyfrontowym lotniska wicherne [?] dla samolotów lekkich i pocztowych, które zmieniają się zależnie od przesunięć wojsk.

W maj. Równe (rejon Strachówka) znajduje się lotnisko na którym stoi około 400 maszyn. 08.10.44 był bombardowany Tłuszcz (straty 3 żołn. sow., jedna Polka). Wśród żołnierzy daje się zauważyć coraz większy brak dyscypliny. W Jadowie miał miejsce znów wypadek pobicia majora przez żołnierzy; b. często żołnierze biją się ze sobą w jednym wypadku musiano powiązać opornych.

W tygodniu sprawozdawczym Starosta w Radzyminie został wybrany dr. Techonewski(st) z-cą Stankiewicz PPR . W Radzie Powiatowej na 52 ludzi jest 28 naszych. Po głosowaniu NKWD stwierdziło, iż PPR jest za słabo reprezentowana i tych z „Panów z Rady” będą musieli powoli usunąć.

Dnia 10.10.44 sołtysi i wójtowie mieli złożyć spis ludności w Starostwie. W bieżącym tygodniu ma rozpocząć się działalność Komisji poborowej, która prawdopodobnie będzie urzędować w Tłuszczu.

Kontyngent ściąga się nadal i stale się podwyższa – jest o 300% wyższy od Niemieckiego. Odnosi się wrażenie, że Sowietom chodzi specjalnie ogołocenie tego terenu z żywności.

Z ostatniej chwili.

Do Tłuszcza przybył szpital z Kałuszyna ( około 500 rannych). Szpital który w ubiegłym tygodniu został przesunięty z Wólki Kozłowskiej (rejon Tłuszcza) do Radzymina 16.10.44 został z powrotem przeniesiony do Wólki.

17.10.44 bombardowano Tłuszcz.

Sztab Sow., który w swoim czasie mieścił się w Chrzęstnym i został przeniesiony do Radzymina – obecnie z Radzymina wycofał się; gdzie – jeszcze nie stwierdzono.

 

Ppor. [….] skazany przez WSS na karę śmierci jest obecnie w armii Berlinga w stopniu kapitana. Oficerowie i podoficerowie zgłaszający się do armii Berlinga otrzymują od razu awans o 2 lub 3 stopnie wyżej od posiadanych.

 

Jog

 

************************

Sprawa ppor. […] AAN sygn. 203/

 

Dokument nr 160

 

Komendant „Rzeki” 12.XII.44

Odpis

 

Polecam przekazać K-towi Podkor. „Białowieża” mój rozkaz:

 

    „Rozumiejąc wasze położenie bez wyjścia, w którym nie możecie występować jak dotychczas zgodnie z przysięgą i honorem żołnierskim, zwalniam w s z przysięgi, jaką złożyliście wstępując do A. Krajowej.

   Decyzję to podaję wam po uzgodnieniu z Wiceministrem i Krajową Radą Ministrów oraz melduje ją Panu Prezydentowi RP.

   W przymusowej sytuacji waszej widzę lepsze wyjście u Berlinga, niż w Armii Czerwonej.

  W przekonaniu, że w tym tragicznym położeniu nadal zachowacie wierne serce żołnierza polskiego, walczącego do końca o wolność i szczęście Narodu, w imieniu Sprawy dziękuję wam za dotychczasową postawę i wierną służbę Polsce.”

 

Za zgodność:                                          Dowódca Armii Krajowej

 

/-/Rafał                                                  /-/Niedźwiadek Gen. Bryg.

 

 *****************

AAN, sygn. 203/X-52; k-45

„Niedźwiadek” –gen. Leopold Okulicki

„Rafał”             – NN